De levensboom is een diagram, een tweedimensionale grafische voorstelling van verschijnselen die zich bevinden in verschillende gebieden van de multidimensionale realiteit. Als complete plattegrond verwijst hij naar alle soorten bewustzijnstoestanden en bewustzijnsniveaus.
De ruimte die rondom het diagram bestaat wordt opgenomen in de symboliek ervan. Ruimtelijkheid vertegenwoordigt Ain, de Oergrond, het Alles-dragende en Allesomvattende Niets. Ain is zowel het Al als niets in de zin van niet-iets. Niets is uitgesloten van Ain, niets bestaat op zichzelf als een afzonderlijk iets, er is geen differentiatie. Vandaar dat er aan Ain geen bijzondere kenmerken worden toegewezen.
In de mystieke tradities die op Ain zijn gericht worden er geen woorden of beelden gebruikt om het Goddelijke te beschrijven. Op dit pad, die de Via Negativa wordt genoemd, worden alle mogelijke attributen losgelaten. Ook mooie kwaliteiten zoals goedheid of liefde worden beschouwd als begrenzingen van Dat Wat Altijd en Overal Is. Ain is het Onbenoembare, het Naamloze, het Ongebonden Ene, vrij van welke begrenzende categorie dan ook.
Er zijn in Ain geen breuken. Niets in onze alledaagse realiteit bestaat buiten Ain en Ain is in alle manifestaties aanwezig. Ain is aanwezig in alle aspecten van de levensboom. In de Sefer Yetzirah staat in het Hebreeuws: de sefirot zijn beli mah. Ze zijn zonder iets, zonder bijzondere eigenschappen. De essentie van de sefirot is Ain.
In de levensboom symboliseert de mysterieuze positie da’at, de aanwezigheid van Ain in alle fenomenen. Als onderrichtsmethode wordt aan da’at een specifieke plek op de levensboom toegewezen. In werkelijkheid bestaat da’at, Ain, overal in de levensboom.
De verschillende krachten, processen en bewustzijnstoestanden die door de levensboom worden vertegenwoordigd zijn ‘iets’, ze hebben hun eigen specifieke eigenschappen en ze verschillen van elkaar. Hun essentie is en blijft Ain. De levensboom verwijst naar de relatie die bestaat tussen Niets en iets. In het Hebreeuws van de kabbalistische metafysica wordt dit beschreven als de relatie tussen Ain en Yesh. Yesh betekent: er is iets, iets bestaat.
De levensboom is een mandala. We kunnen ons de buitenlijn van de levensboom voorstellen, van keter tot malchut en van malchut tot keter, langs de omtrek gevormd door de rechterzuil en de linkerzuil, als een cirkel waarlangs eindeloos creatieve energie stroomt. Zoals alle mandala’s dit doen symboliseert de levensboom de Eenheid waarin alle dingen zijn ingebed en hij wijst naar het centrum, het midden van de cirkel, het centrum van het universum, tevens ons eigen centrum, het Zelf. Door op de levensboom te mediteren, wakkeren we tegelijkertijd onze ontwikkeling richting Eenheid en onze gronding in ons centrum aan.
Eenheid is puur eenvoud. De symboliek binnenin de buitenste lijnen van de levensboom is complex en bevat hogere en lagere bewustzijnstoestanden, de drie zuilen, de vier werelden, de bewustzijnsniveaus van de mensheid, de tien sefirot en da’at, en de paden. Alles wordt weergegeven door geometrische vormen, lijnen, cirkels, driehoeken en ruitvormen. De levensboom toont de relatie die bestaat tussen Eenheid en meervoudigheid, en de relatie die bestaat tussen alle verschijnselen en alle bewustzijnstoestanden onderling.
Het centrum is het Zelf, het ware zelf dat onderscheiden moet worden van het kleinere zelf, het ego dat ons dagelijkse leven leidt. Het Zelf is de waarachtige stem in ons, een integrerende kracht die ons voert richting individuatie en evolutie. Tiferet is de sefirah die het Zelf vertegenwoordigt, yesod is het ego.
Ieder symbool in de levensboom en de namen die aan de onderdelen worden gegeven leiden onze meditatieve geest tot het nadenken over zaken die normaal gesproken verborgen voor ons zijn door onze identificatie met de materie, met zelfbeelden en wereldbeelden.
De basisvorm van de levensboom is gebaseerd op drie zuilen, verticale kolommen die hogere en lagere toestanden met elkaar verbinden. Het zijn veelomvattende symbolen. De rechterzuil staat voor energie, creativiteit, liefde, groei, extraversie. De linkerzuil staat voor bescherming, vormgeving, beperking en begrenzing, en introversie. De middenzuil symboliseert de middenweg, evenwicht, gronding in eigenheid, waarneming, bewustzijn, aandachtigheid en kennis.
Bij iedere zuil hoort een spiritueel pad. Het spirituele pad van de rechterzuil houdt zich bezig met liefdevolle vriendelijkheid, compassie, liefdadigheid, enthousiaste gebeden en kleurrijke rituelen, toewijding, inspiratie en gelukzaligheid in de Aanwezigheid. Het spirituele pad dat wordt beïnvloed door het archetype van de linkerzuil houdt zich bezig met het besef van zonde, het worstelen met de eigen schaduw, angst voor het kwaad en de karmische gevolgen ervan, het bestuderen van de wet, loyaliteit aan de traditie, het ontwikkelen van discipline, zuivering en nederigheid in de Aanwezigheid. De weg van de middenzuil opent en versterkt het pad tussen yesod, het geconditioneerde ego en tiferet, het Zelf. Deze weg moedigt zelfstandige reflectie aan, zelfobservatie en een zelfcorrectie die wordt bestuurd door het milde inzicht afkomstig uit het centrum. De zoektocht naar waarheid geschiedt via verstilling, aandachtig bewustzijn en de gnosis–ervaring, de ontvankelijkheid voor innerlijke kennis. Men wil de verbinding tussen de dimensies herstellen en een schakel zijn tussen hemel en aarde. De spirituele ervaring wordt gekenmerkt door verbondenheid, een open dialoog met het Goddelijke. Men vertrouwt op de noëtische mystieke staat die de waarheid onthult die voorbij het intellect en het reguliere denken ligt. Als gevolg van zulke ervaringen vindt er een diepe transformatie plaats. In de praktijk komen we aspecten van alle drie de spirituele wegen tegen.
De levensboom verwijst naar vier werelden: assiah, yetzirah, beriah en atzilut. Dit model is gemakkelijk in de levensboom te vinden, maar een diepere studie zal aantonen dat de zaken niet zo eenvoudig zijn als ze eerst lijken. De verschillende gebieden van de levensboom kunnen tegelijkertijd op verschillende niveaus functioneren. De levensboom is meerlaags, de werelden overlappen elkaar.
Het eenvoudigste model van de vier werelden op de levensboom is het volgende:
De sefirah malchut is assiah, de stoffelijke wereld.
De sefirah keter is atzilut, het Goddelijke.
Tussen assiah en atzilut strekt zich de wereld van yetzirah uit, de psychologische wereld met yesod als centrum, en de wereld van beriah, de spirituele wereld, met tiferet als centrum.
Verbonden met de notie van de verschillende werelden hebben de bewustzijnsniveaus van de mensheid een plek op de levensboom. Helemaal onderaan de levensboom, corresponderend in yetzirah met het niveau van malchut, zijn de donkerste gebieden, de hellen, staten van onwetendheid en bruutheid, zonder bewustzijn en zonder vriendelijkheid. Het volgende gangbare niveau is gecentreerd op de sefirot malchut en yesod en omvat lichamelijkheid als identiteit, de verbinding met de eigen familie of stam als bepalende werkelijkheid en het verlangen naar vruchtbaarheid als voortzetting van deze groepservaringen. Aangesloten bij deze groepen zijn getalenteerde mensen, de leiders en de beïnvloeders die een autonome ontwikkeling hebben meegemaakt en een mate van individualiteit hebben ontplooid. Ze drukken het begin van de ontwikkeling van het tiferet-bewustzijn uit. Er is een persoonlijk of karmisch niveau, een diepe emotionele laag binnenin een ieders psyché, dat de herinneringen aan de vorige levens van de ziel in stand houdt, en de gave bewaakt die iemand in de toekomst nog tot bloei dient te brengen. Dit wordt gesymboliseerd door de sefirot tiferet-gevurah-chesed. Er is het hogere zelf, de verbinding met het universele bewustzijn, de sefirot tiferet-binah-chochmah. De verbinding met het Licht verrijkt het individu met spirituele levenskracht. Er is verlichting, eenheid. Dit is keter.
Er zijn tien sefirot, tien oerkrachten, plus de sefirah da’at die niet wordt meegeteld bij de andere. Hierover wordt er in de Sefer Yetzirah gezegd: negen sefirot en niet tien, tien en niet elf.
De sefirot in atzilut zijn goddelijke krachten. Deze goddelijke krachten zijn actieve aspecten van God. Ze zijn Zijn eigenschappen, Zijn kledij, die Zijn ware aard in Ain zowel onthullen als verbergen. De sefirot in atzilut zijn actieve, creatieve, scheppende vermogens. Voortdurend stralen ze licht uit naar de schepping. De sefirot in atzilut drukken differentiatie uit, maar blijven Eén. De levensboom in atzilut is een mystieke paradox.
De goddelijke sefirot zijn één met goddelijke namen. Het mediteren op goddelijke namen verbindt ons met wat mystici noemende Via Positiva, de beoefening waarin we ons richten tot de hoogste realiteit door ons te concentreren op een of meerdere van haar prachtige kwaliteiten. We kunnen mediteren op de namen die bij de sefirah malchut horen. We herhalen de naam Adonai en visualiseren God als Vader die ons perfecte leiding en bescherming biedt. We herhalen de naam Shechinah en visualiseren de Goddelijke Moeder die troost en healing brengt.
Het licht van de goddelijke sefirot brengt archetypen voort. Archetypen zijn universele levensthema’s die vormgeven aan ieder leven en iedere cultuur: het lichaam, het ego, het denken, de erotiek, het Zelf, heldendom, liefde, transformatie, de oermoeder en de oervader, het Goddelijke.
Archetypen maken deel uit van de universele mind. Ze zijn beriatisch, ze zijn abstracte spirituele gedachten. We kunnen ze ook visualiseren als zaden. Uit elk zaad ontstaan verschijnselen die de vele verschillende kwaliteiten van hun archetype uitdragen.
Het mediteren over de aard van een archetype leidt onze geest naar wijd open ruimtes. We stijgen op naar transpersoonlijke gebieden waar ons een breed overzicht wordt getoond. We ervaren de hemelse eigenschappen van ons hogere zelf.
Alle archetypen zijn zinvol.
Alle aspecten van ons leven komen voort uit een archetype.
Alles in ons leven is zinvol.
In beriah geven de aartsengelen heldere uitdrukking aan de spirituele dimensies van de sefirot. Er kunnen ook gidsen en spirituele scholen zijn die met hun onderricht de sefirotische thema’s tot leven brengen.
In de dimensie van yetzirah bevindt zich de objectieve wereld van de kleinere engelen die de archetypische neigingen van hun sefirah volgen en zodoende in harmonie functioneren met hun aartsengel die dezelfde sefirotische positie vervult in beriah.
In een tweede dimensie van yetzirah bevinden zich onze persoonlijke, subjectieve psychologische eigenschappen. Bij het bestuderen van de levensboom krijgen we te maken met deze manifestatie van de sefirot. We onderzoeken hoe de sefirot in onze persoonlijkheid verschijnen. We nemen ook anderen waar via de levensboom. De levensboom is een spiegel.
Het observeren van onszelf en anderen door de lenzen van de sefirot leidt tot twee transformatieprocessen: transformatie van de schaduw en transformatie door onderscheidingsvermogen.
Over de schaduw: mediteren op de symboliek van onze persoonlijke boom in yetzirah kan ongemakkelijk zijn. Vanwege het evolutionaire proces dat aan de mensheid eigen is, gaan individuen door fases van onwetendheid, van verlaging van het morele besef, van kwaadaardigheid. In dergelijke gevallen komen de archetypen van de sefirot tot uitdrukking als misvormingen. In onszelf kunnen we zulke duistere krachten tegenkomen.
In dit innerlijke werk waar we ons laten leiden door kabbalistische beginselen, worden we ondersteund door de aard van de sefirot. Iedere sefirah kan haar donkere kanten hebben die de lagere uitingen zijn van haar totale potentieel. Maar de sefirot verliezen nooit hun verbinding met de engelen, met de aartsengelen en met het spirituele potentieel van de mens; zij zijn altijd verbonden met het licht van het Goddelijke. Hun essentie is en blijft Ain. Degenen die volharden in de studie van de sefirot ontdekken dat de wijsheid die in elk archetype aanwezig is hen inspireert om duisternis in licht te veranderen.
Over onderscheidingsvermogen: bij het bestuderen van het karakter van de sefirot en andere onderdelen van de levensboom ontdekken we een verscheidenheid aan krachten en thema’s. We leren te differentiëren tussen de sefirot en de zuilen, we ervaren het verschil tussen de dimensies. Het egobewustzijn is simplistisch; het denkt in ongenuanceerde blokken, alsof de wereld een zwart-witfoto is. De studie van de levensboom laat ons allerlei subtiele nuances zien, zoals die welke aanwezig kunnen zijn in een fijn gekleurd schilderij. Dit proces van differentiëren en van het helder zien en voelen van subtiliteiten, verfijnt het bewustzijn. Wanneer de juiste mate van verfijning wordt bereikt, kan een kwantumsprong plaatsvinden waarin krachten die tegengesteld aan elkaar leken te zijn, één met elkaar worden.
In assiah functioneren de sefirot als energiecentra in ons lichaam. Diepe meditatie op de sefirot verandert onze denken, zuivert onze emoties, versterkt ons aura en werkt diep in op het energieveld van ons lichaam. Het lichaam wordt minder fysiek en meer lichtveld.
Een ander aspect van de levensboom zijn de paden, die de relatie symboliseren die bestaat tussen verschillende krachten en toestanden. De paden verbinden tegenstellingen en staten van verschillende aard met elkaar.
Als geheel kan het padensysteem worden vergeleken met de nerven van een blad, die door het hele blad lopen en het blad voorzien van noodzakelijke voedingsstoffen. In het geval van de levensboom zorgen de paden voor het uitwisselen van informatie en energie tussen de verschillende posities aangegeven door de levensboom.
Via de paden wordt alles met alles verbonden. De paden zijn kanalen voor het verheven bewustzijn, handhavers van de Eenheid in de meervoudige realiteit. Zelfs de meest extreme tegenstellingen onderhouden, door de innerlijke werking van de paden, een relatie met elkaar, opgenomen in Alomvattende Eenheid.
Wanneer de persoonlijke symboliek van de paden in iemands meditatie tot leven komt, kunnen ze alle mogelijke soorten relaties laten zien van harmonie en liefde tot aan obsessieve aantrekkingskracht, onverschilligheid, afwijzing of haat. Het zuivere bewustzijn dat door de paden loopt, tussen de linker- en de rechterzuil en terug, van beneden naar boven en terug, is bedekt met een persoonlijke kwestie, een projectie. Net zoals we onze sefirotische ervaringen moeten zuiveren, dienen we ook de paden van onze persoonlijke levensboom op te ruimen.
In onze persoonlijke levensboombeelden zijn ons uiterlijke leven en onze innerlijke ervaring met elkaar verbonden. Wanneer we visualiseren dat we een pad schoonmaken – bijvoorbeeld een pad dat loopt tussen twee sefirot die in onszelf niet in harmonie met elkaar zijn – zuiveren we ook onze relatie met de manifestaties van deze sefirot in ons dagelijks leven. Wanneer paden terugkeren naar hun zuivere bewustzijn, dan komen de situaties die met deze paden en sefirot resoneren en die problematisch voor ons waren tot rust.
De paden zijn in het spirituele werk belangrijk. Het zijn kanalen voor onze gebeden en voor onze verbinding met het Licht. Het zijn kanalen voor de krachten van compassie en healing die we uitstralen naar de wereld omwille van anderen.
Het mediteren op de levensboom verruimt ons besef van alles dat bestaat, en verdiept onze aanvaarding van alles wat is. Ons bewustzijn wordt verfijnd. Schaduw wordt licht. De verbinding tussen delen van onszelf en tussen onszelf en de vele aspecten van ons leven wordt gereinigd. Er ontstaat een harmonieuze zijnstoestand. Dit proces wordt in kabbalah het Werk van Unificatie genoemd.
© Gila