Dag en Nacht
Het doel van de ‘dag en nacht’ contemplatie is het versterken van de aandacht in het gewone leven. Dag en nacht geven, in het kader dat de schepping geeft aan ons leven op aarde, een ordening die bepalend is voor ons doen en laten. Het bewustzijnsniveau dat behoort tot de sefirot yesod en malchut wordt door het terugkerende ritme geconditioneerd. Deze sefirot yesod en malchut functioneren dan in ons als vanzelf-sprekendheid, als gewenning, als automatische piloot. Dag en nacht volgen elkaar op, een routine die het functioneren in een half slaaptoestand kan stimuleren. Letterlijk slapen of slapend functioneren is onbewustheid, aandachtloosheid zonder tiferet-bewustzijn. Men is niet echt aanwezig.
Kabbalah onderwijst bewust leven, op ieder moment en iedere plaats. Om de neiging tot gewenning te doorbreken richt men zich zowel op zelfobservatie als op de bezinning op- en de verwondering van de natuur. Je openstellen voor de spirituele essentie van de dag en van de nacht hoort hier bij.
Observeer wat je doet en waak over je gewoontes om te bepalen of alles goed is… Laat je ziel niet in de steek… Geef aandacht aan je pad, blijf niet steeds enkel de impulsen van je gewoontes volgen.
M.C. Luzzatto
We worden door de rede aangespoord om de geschapen verschijnselen te onderzoeken vanwege de bijzondere mogelijkheden die we hebben om waar te nemen, om te begrijpen en om de kennis van de geheime wijsheid die het universum doordringt te integreren… Luister, kijk en zie… Neem waar, let op, overweeg… bestudeer de verschijnselen, hun vorm, hun functioneren, hun bedoeling, hun oorzaak en hun gevolg… Wees niet als de mens die nooit nadenkt…
Uit deze wereld kun je spirituele kennis en subtiele zaken extraheren, deze als een ladder gebruiken, bewijzen van de Schepper van alles ontdekken en je aan het goddelijke toewijden.
Bachya ibn Paquda
Ma’aseh Bereshit
Een bezinning op de aard van de dag en de nacht verbindt ons met de oude mystieke traditie, één van de wortels van kabbalah, Ma’aseh Bereshit, de scheppingsmystiek.
De woorden Ma’aseh Bereshit kunnen worden vertaald als Handeling der Oorsprong, Handelingen van het Begin, Handeling van de Schepping, Daden van de Schepping of Werk van de Schepping. Het gaat om een oude traditie die waarschijnlijk tegelijkertijd begon met het bewerken en canoniseren van de Hebreeuwse Bijbel, in de 5de eeuw V.C. Fragmenten uit deze oude literatuur en invloeden uit dit gedachtegoed zijn te vinden in Bijbelse teksten, in de Talmoed en in de grote kabbalistische literaire werken zoals de Sefer Yetzirah, de Sefer ha Bahir en de Sefer ha Zohar, evenals in het werk van bekende kabbalisten door de eeuwen heen.
Kenmerkend voor de Ma’aseh Bereshit is een contemplatie over de eerste hoofdstukken van het Bijbelse boek Genesis, het eerste boek van de Hebreeuwse Bijbel. In het Hebreeuws heet het Bereshit dat ‘in het begin’ betekent. Met deze woorden begint het boek. De scheppingsmystiek richt zich voornamelijk op de eerste hoofdstukken van Genesis.
Het thema ‘dag en nacht’ begint in Genesis 1: ‘Elohim zei: Laat er licht zijn, en er was licht; Elohim zag dat het licht goed was, en Hij scheidde het licht van de duisternis; het licht noemde Hij dag, de duisternis noemde Hij nacht.
Thema’s uit Ma’aseh Bereshit
- Contemplatie over de schepping, wetenschappelijk, filosofisch, mythisch en mystiek
- De Oorsprong van de schepping, schepping Ex-Nihilo
- Ain en atzilut
- Het bewijzen van Gods bestaan
- Het begrijpen van Gods aard, de aard van het Licht, de Wil van God
- De relatie tussen de Schepper en de universele wetmatigheden
- De tijd
- Beriah, de archetypische blauwdruk van de schepping
- De relatie tussen eenheid, dualiteit en complexiteit, keter en de zijzuilen
- De betekenis van begrippen zoals: scheppen, hemel, aarde…
- De goedheid van de schepping, de oorsprong van het kwade
- De betekenis, de ontwikkeling en het lot van de schepping
- De mysteriën van het universum en de spiritualiteit van natuurverschijnselen
- De plaats van de mens in de schepping
Het scheppingsproces op de Ladder van Jakob
Het scheppingsproces begint in de relatie tussen atzilut en beriah. Datgene wat eerst wordt geschapen is niet het aardse, het is de spirituele essentie der dingen.
God begrijpt… dat er geen goede nabootsing kan bestaan zonder dat er eerst een goed model bestaat, en dat van de dingen die door de uiterlijke zintuigen waarneembaar zijn, niets foutloos kan bestaan dat niet eerst werd gevormd met de steun van een archetypisch idee dat door het (hogere) intellect werd bedacht…
De stoffelijke realiteit berust op een niet stoffelijk model dat zo dicht mogelijk bij het beeld van God is… een archetypisch model, het idee der ideeën, de Rede van God.
Philo van Alexandrië
Het Begin gaat niet over zaken die door de tijd worden bepaald; want voor de wereld bestond, bestond ook de tijd niet.
Philo van Alexandrië
Atzilut is onveranderlijk, voorbij de tijd, overstijgt de tijd en wordt niet door de tijd bepaald. Beriah is de kosmische wereld die de gehele tijd van de schepping bevat en door de tijd wordt geregeerd.
Z.b.S. Halevi
Deze tekst maakt deel uit studiemateriaal uitgedeeld gedurende de serie workshops getiteld ‘dag en nacht’.